1900 bet 1950

De Schippsbuug vun grote Schäpen is 1900 up Damper ut Stahl ümstellt. Technisch‘ Schaulen warden upmakt. De groten Gaudsstäden hebben national de Näs bannig vörn. Ümmer miehr Badgäst‘ kamen nah Mäkelborg. 1914 bräkt de Ierste Weltkrieg ut un dat Land ward belagert. In Schwerin buugt Fokker ümmer miehr Fleiger. De Revolutschion in November 1918 makt, dat de Monarchie tau Enn‘ geiht. So enstahn de Friestaaten Mäkelborg-Schwerin un Mäkelborg-Strelitz. Staat un Kirch warden ut‘neinklamüstert. De Industrie besteiht ut 5 grote Fabriken. 43% vun de Inwahners arbeiten up‘t Land. 1929 sünd 14% vun de Lüüd ohn Arbeit.

De Universität kriggt Niegbuugten för de Kliniken. In Güstrow makt Ernst Barlach siene bedüdensten Kunstwarke.

Vun 1932 an hett de NSDAP in Mäkelborg dat Seggen. 1933 lösen de Nazis de Lännerparlamenten up un de beiden Länner warden tausamenschmäten tau Mäkelborg. Mäkelborg is ‘n bedüdenden Middelpunkt vun den Fleigerbuug. Dorüm warden up dat Land Mäkelborg vun 1942 an ok miehr Bomben dalschmäten. Vun Anfang 1945 an kamen väle Minschen hier her, de up de Flucht sünd orrer verdräben. De Inwahnertahl verduwwelt sick so. In‘n Harwst 1945 warden de Fabriken, de för de Rüstung arbeit‘ hebben, afbuugt.

De Boddenreform deilt dat Land vun 4000 Buern up un gifft dat an Niegbuern. Bi de Wahl tau den Landdag 1946 winnt de SED blot knasch. Dorüm warden1950 bi de Wahl de Mandaten vörher in de „Nationalen Front“ all updeilt, dat nix „scheif gahn kann“.

De Industriestadt Stettin is bet 1914 ganz vörn an un hett 230.000 Inwahners. Dat is de einzig‘ Grotstadt in Pommern oewerhaupt. Rügen un Üsdom trecken ümmer miehr Bad’gäst an. Dat süht’n ok an de Oort, woans dor buugt ward. Nah Swienemünn‘ kamen 40 000 Bad’gäst uni s so dat gröttst‘ düütsche Ostseebad.

Up de Insel Riems ward 1910 de ierst virologisch Forchungsstäd‘ in de Welt buugt.

As de krieg 1914 anfangt, oewernimmt dat tweite Armeekorps de Verwaltung in Stettin. Dat gifft nich naug tau äten un so ward dat ratschioniert. Hannelsschäpen warden in Beschlag nahmen odder tau’n Versuupen bröcht. De Industrie ward ganz un gor up Kriegsproduktschion ümstellt.

Bi de Novemberrevolutschion vun 1918 ward de Kaiserfamilie vun denn Thron schmäten.Arbeiter,- Suldaten,- un Matrosenräd‘ oewernähmen in poor Städten dat Seggen.

1922 finn’t in Stettin die ierste "Pommer’sch Katholikendag" statt. De Protestanden wählen ehre "Pommersch Provinzialsynod‘".

De Landwirtschaft un ok de Industrie biläben ‘n bannigen Dalgang. Vördäm gäf dat vier Warften in Pommern, oewer blot de Oderwarft oewerläft. 1927 makt de Vulcan-Warft dicht. De grotagrarier in Pommern nömen so üm un bi de Hält‘ vun dat Land ehr eigen. Dorup arbeiten 57% vun de Inwahners. Väle Buernstäden oewerläben blot vun dat "Osthülpsprogramm" orrer sei warden upsiedelt. 1932 ward de Regierungsbezirk Stralsund mit Stettin tausamenschmäten. De miehrsten Pommern wählen Hitler mit 43,1%. 1933 ward de Provinziallanddag uplöst. De Universität ward ümdöfft in "Ernst-Moritz-Arndt-Universität".

An dat Enn vun 1933 ward in Stettin ‘n Konzentratschionslager buugt. De "Evangelisch‘ Bekenntnissynod‘" träd’t 1934 ünner dat Leit vun de "Düütschen Christen“ gägen den NS-Pastuurenbund up. 55 Pasters warden inspunnt. 1938/39 warden de kathol’schen Schaulen taumakt. 1940 warden de Juden vun den Regierungsbezirk in dat nu all besett’e Polen bröcht un binah all disse Minschen ümbröcht. Katholiken warden 1943 in den "Fall Stettin“ jagt.

De Rügendamm un dat Seebad Prora warden NS-Objekten, mit de sei sick dick daun willen. Dat Buugen vun Fleigers ward besünners hier vöranbröcht. Peenemünn‘ ward ‘n Technologiezentrum för Sprengstoffraketen. Oewerall in de Fabriken moeten Gefangene schuften.

Ok wägen de välen Doden un wägen de Bombardierung vun de Städten hebben de Lüüd vun den Krieg de Schnuut vull. In blot fief Dag oewerrennt de Rode Armee Vörpommern. So bi 375.000 Minschen warden wechjagt vun dor. Oewer 80% vun dat Land, Stettin un ok Swienemünn‘ warden Polen tauspraken. De "Sowjetisch‘ Militäradministratschion" regiert mit Orrer un Befähl. De Verwaltung is in düütsche Hännen. Mäkelborg-Vörpommern gifft dat vun 1945 bet Januar 1947. 1946 fangt de Universität Griepswold wedder an tau arbeiden.

Alle Fabriken, wo sei Waffen un so herstellt hebben, warden afbuugt. De Fabriken för Ernährung, Energie un för Water verhalen sick . De Warften fangen ganz nieg wedder an. Allens, wat mit Buugen tau daun hett, kriggt üm 1947 ‘n Upschwung. 1950 sünd dörch de Bodenreform 4007 Betriebe enteigent. 77.178 niege Buernstellen warden inricht‘, de Häft dorvun för Lüüd, de flüchten mößten un för Lüüd de utwiest worn sünd. Ok Volkseigen Gäuder sünd dormang. De Kirchen versäuken sick wedder nieg tau sortieren. In Vörpommern gifft dat nu 100.000 Katholiken. Dat kümmt dörch all de Lüüd, de flüchten mößten. De Juden, de oewerläben kunnten, schluten sick tau ‘ne Lannesgemeind‘ tausamen.