Ernst Barlach: Czytający uczeń klasztorny

• Ernst Barlach (1870 - 1938),
• Czytający uczeń klasztorny - Lesender Klosterschüler
• 1930 rok
• dębina
• wysokość: 114,8 cm

Jak sam przyznaje, Barlach odbierał siebie jako kontynuację średniowiecznych rzeźbiarzy, zwłaszcza tych z północnych Niemiec, z regionu bałtyckiego. Już w 1909 roku, pisał: "A gotyckie drewniane figury są dla mnie po prostu objawieniem". Figura apostoła Jana z 1430 roku w katedrze w Güstrow była Barlachowi doskonale znana i wykazuje ścisły związek w strukturze kompozycji i związku ikonograficznym z rzeźbą Barlacha. Ernst Barlach jest uważany za innowatora rzeźby w drewnie w XX wieku. W tym materiale wykonał około 100 rzeźb, czyli prawie jedną czwartą swojej twórczości rzeźbiarskiej. Stosując idiosynkratyczną technikę drzeworytu, całkowicie odmienną od technik innych ekspresjonistów, takich jak Ernst-Ludwig Kirchner czy Erich Heckel, Barlach tworzy z klocka drewna spoczywające w bezruchu postacie, których delikatne wykończenie powierzchni uzyskuje niemal malarskie światło. Swój projekt "Czytającego ucznia klasztornego" Barlach wykonał w 1930 roku dla fabrykanta Richarda van Tongel z Güstrow. Rzeźba miała być początkowo przystawką do szafy grającej.

Pomimo rozpoczęcia prześladowań wobec Barlacha przez narodowych socjalistów po 1933 roku, jego rzeźba została pokazana na Wystawie Światowej w Chicago w 1934 roku. Obecnie jest centralnym punktem kaplicy Gertrudy, która od 1953 roku pełni rolę muzeum jemu poświęconego. W 1957 roku pisarz Alfred Andersch opublikował powieść "Sansibar oder der letzte Grund" (Zanzibar albo ostatni powód), której tematem stało się ratowanie figury. Andersch wprowadza w nim "Czytającego ucznia klasztornego" Barlacha do powojennej literatury niemieckiej jako dzieło nowoczesnej rzeźby. Każdego roku niezliczone klasy szkolne odwiedzają gotycką kaplicę, aby przed rzeźbą Barlacha porozmawiać o literackiej adaptacji Anderscha. Również uczniowie zadają sobie pytanie o tą introwertyczną postać: "Co on właściwie robił? On po prostu czytał. Czytał z uwagą. Czytał uważnie. Czytał nawet z najwyższym skupieniem. Ale czytał krytycznie. Wyglądał tak, jakby w każdej chwili wiedział, co czyta. Wygląda jak ktoś, kto w każdej chwili może zamknąć książkę i wstać, by robić coś zupełnie innego". Ta autonomia niezależnych duchowo ludzi była cierniem w boku narodowych socjalistów jako "sztuka zdegenerowana". Nawet twórcy takiej sztuki, do których zaliczano Ernsta Barlacha, zostali naznaczeni jako "zdegenerowani artyści", poddani ostracyzmowi i prześladowaniom.